آخرین بار که با کسی حرف زدی و حس کردی داره کامل به تو گوش میده رو یادت هست؟ بهخصوص لحظهای که کاملا همدیگر رو درک میکردید و دوست نداشتید حرفاتون به پایان برسه؟
حالا برعکسش رو تصور کن، داری با هیجان زیاد حرفی میزنی، اما دوستت یا مشغول به گوشیه، یا به افق نگاه میکنه، یا فقط بدون توجه فقط تایید میکنه و تو از درون احساس میکنی دوستت به تو اهمیتی نمیده! علاقه داری در این حالت، گفتگو بین تو و دوستت صمیمیت پیدا کنه؟
این «شنیدن واقعی» که حس بسیار خوبی به انسان میده، اسمش «گوش دادن فعال» هست. این یک مهارتی، مثل رانندگی یا آشپزی هست، که آدم ممکنه با یادگیری و تمرین این مهارت رو تقویت کنه. گوش دادن فعال فقط شنیدن کلمه نیست؛ گوش دادن فعال یعنی با تمام وجود، با گوش و چشم و قلب، به حرفای همسرت گوش کنی. این مهارت شبیه یک چسب قوی، رابطه رو محکمتر میکنه و باعث میشه کنار هم بودن خیلی لذت بخش تر بشه.
چرا گوش دادن فعال برای زوج ها، بهخصوص آقایون، حیاتی هست؟
همه دوست دارند دیده و شنیده بشن. اما این نیاز، مخصوصاً برای خانمها، یکی از پایههای اصلی حس خوب تو رابط هست. خانمها نیاز دارند حس کنند حرفها، احساسات، و دغدغههاشون برای همسرشون مهم هست و توسط همسر شنیده میشه. وقتی فعالانه به همسرت گوش میکنی، در واقع بهش گفتی: “تو برای من مهم هستی، حرفهات برای من ارزش داره، و من اینجا هستم تا دنیای تو رو بفهمم.” این یکی از بهترین راهها برای نشون دادن عشق و محکم کردن پایههای زندگی مشترک هست.

چگونه سراپا گوش باشیم؟ (چند تکنیک ساده اما جادویی)
قوی کردن این مهارت کار سختی نیست، فقط کمی تمرین و جمعکردن حواس لازم داره. این چند تا تکنیک رو فراموش نکن:
- چشم تو چشم (تماس چشمی): وقتی همسرت مشغول حرفزدن هست، گوشی و تبلت رو کنار بگذار. کنترل تلویزیون رو هم برندار. تو چشماش نگاه کن. نه اینکه خیره بشی، نگاهت گرم و مهربون باشه. اجازه بده برقِ “مشغول گوشدادن هستم و برام جالبه” تو چشمات معلوم باشه. این اولین و مهمترین قدم هست برای اینکه نشون بدی به همسرت توجه داری.
- با کلام همراهی کن (تایید کلامی): لازم نیست وسط کلامش، حرفش رو قطع کنی یا سخنرانی کنی. همین که با کلمههای ساده مثل “آهان”، “خب…”، “درسته”، “میفهمم چی میگی”، “ادامه بده عزیزم”، یا “چه جالب!” همراهی کنی، نشون میده کاملا بهش گوش میکنی. حتی بهتر اینه که با پرسیدن سؤالای مربوط، بحث رو گرمتر کنی و نشون بدی واقعاً کنجکاو هستی. مثلاً وقتی همسرت با ذوق از غذایی که پخته تعریف کرد، بگو: “وای، این غذا فوقالعادهس! چه چیزی بهش اضافه کردی؟ دقیقاً به چه روشی پختی؟ برام بگو!” این یعنی تو فقط نمیشنوی، بلکه واقعاً برات مهمه.
- براش آینه باش! (بازتاب و خلاصهسازی): این تکنیک یه کم حرفهایتر هست ولی طوفان میکنه! هر چند دقیقه یک بار، حرفای همسرت یا حسی که پشت حرفاش بود رو به زبون خودت تکرار کن. این نشون میده که تو نه فقط کلمهها رو شنیدی، بلکه معنی و حس حرفها رو هم درک کردی. مثلاً بگو: “پس اگه درست فهمیده باشم، از اینکه تونستی اون کار سخت رو تو اداره تموم کنی، خیلی حس قدرت و راحتی داری، درسته؟” یا “انگار از اینکه امروز تونستی با دوستت وقت بگذرونی خیلی خوشحال شدی و حالت خوبه.” این کار به همسرت حس عمیقِ درک شدن رو القا میکنه.
- فعلاً فقط گوش باش، قاضی نه! (پرهیز از قضاوت): در زمان گوش دادن، جبهه نگیر. سریع حرفش رو قطع نکن که نصیحت کنی، یا مقایسه کنی (“خواهر من هم همینطوری بود…”)، یا مثلا ایراد بگیری (“نباید این کار رو انجام میدادی…”) یا راه حل ارائه بدی (مگر اینکه خودش بخواد). الان هدف فقط شنیدن و فهمیدنه. اجازه بده همسرت راحت و بدون ترس از قضاوت، هر چیزی تو دلش هست بگه. اگه نظر مخالفی داری یا قصد داری دیدگاه خودت رو بگی، صبر کن حرفش که تموم شد (و یا شاید یک وقت مناسبتر) بگی. فعلاً، نقش تو یه شنوندهی امن و پذیرا است.
- بدن هم صحبت میکنه! (زبان بدن مثبت): تو فقط با گوشهات گوش نمیدی، با کل بدنت این کار رو انجام میدی! صاف بنشین ولی خشک و رسمی نه. کمی به سمت همسرت خم شو. دست به سینه نباش و اخم نکن؛ بلکه یک لبخند ملایم و یک چهره مهربون داشته باش. گاهی اوقات هم سرت رو به معنی تأیید یا به نشانه اینکه داری دنبال میکنی تکون بده. این حرکتهای بیکلام به همسرت این حس رو القا میکنه: “من با تمام وجودم اینجا برای تو هستم.”
حرف آخر
گوش دادن فعال، یه هدیه باارزش هست که میتونی هر روز به همسرت اهدا کنی. این فقط چند تکنیک خشک نیست؛ بلکه یک راه برای عمیقتر کردن صمیمیت، راحتتر کردن حل مشکلات، و ساختن یک منزل گرمتر و پر از عشق و حال خوب هست. تمرین کن، صبور باش و ببین که چطور این مهارت ساده، شگفتی ایجاد میکنه و کیفیت رابطه رو چند درجه بالاتر میبره. یادت باشه.
میخواهم بیشتر بدانم:
هنر گمشده گوش دادن، مایکل پی نیکولز، مترجم اکرم کرمی، انتشارات صابرین
راه و رسم گوش دادن، کیت مرفی، مترجم مریم سربندی فراهانی، انتشارات آریانا قلم
گوش دادن فعال، ریچارد فارسون و کارل راجرز، مترجم محمدامین شریفی و پریسا پیشدادیان،انتشارات نیوند