مشکلات جنسی، واقعیتی انکارناپذیر در زندگی بسیاری از افراد و زوجین است که می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی، صمیمیت عاطفی و رضایت از رابطه تأثیر بگذارد. این مشکلات طیف وسیعی از مسائل، از کاهش میل جنسی و مشکلات در برانگیختگی یا رسیدن به اوج لذت جنسی گرفته تا درد هنگام رابطه و اضطراب عملکرد را در بر می‌گیرند. با وجود شیوع این مسائل، بسیاری از افراد به دلیل شرم، عدم آگاهی یا باورهای نادرست از صحبت کردن در مورد آن‌ها و جستجوی کمک حرفه‌ای امتناع می‌کنند. هدف این مقاله، روشن کردن مسیر و ارائه راهکارهایی عملی برای بهره‌گیری از کمک متخصصان به‌منظور حل مشکلات جنسی و دستیابی به یک زندگی جنسی سالم‌تر و رضایت‌بخش‌تر است.
رویارویی با مشکلات جنسی و تصمیم برای کمک گرفتن، اغلب اولین و دشوارترین قدم است. اما باید دانست که متخصصان می‌توانند راهنمایی‌های ارزشمندی برای عبور از این چالش‌ها ارائه دهند.
گام اول: چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد؟
تشخیص این‌که چه زمانی یک مشکل جنسی نیازمند مداخله‌ی تخصصی است، اهمیت زیادی دارد. اگر مشکل جنسی شما مداوم است و به خودی خود بهبود نمی‌یابد، اگر باعث ناراحتی، اضطراب یا افسردگی شما یا شریک زندگی‌تان شده است، اگر بر کیفیت رابطه عاطفی شما تأثیر منفی گذاشته، یا اگر تلاش‌های شخصی شما برای حل آن بی‌نتیجه بوده است، زمان آن رسیده که به فکر کمک گرفتن از یک متخصص باشید. به عنوان مثال، زوجی را در نظر بگیرید که پس از تولد فرزند اول، با کاهش شدید میل جنسی یکی از طرفین مواجه شده‌اند و این مسئله پس از گذشت چند ماه و گفتگوهای متعدد بین خودشان حل نشده و منجر به تنش در رابطه شده است؛ این می‌تواند نشانه‌ای برای لزوم مراجعه به متخصص باشد.
گام دوم: کدام متخصص می‌تواند کمک کند؟
متخصصان مختلفی در زمینه سلامت جنسی فعالیت می‌کنند و انتخاب فرد مناسب به نوع مشکل شما بستگی دارد. سکس‌تراپیست‌ها (درمان‌گران جنسی) متخصصانی هستند که به‌طور ویژه در زمینه تشخیص و درمان مشکلات جنسی آموزش دیده‌اند و اغلب اولین نقطه مراجعه برای مسائل روان‌شناختی و ارتباطی مرتبط با سکس هستند. روان‌شناسان و مشاوران ازدواج و خانواده نیز می‌توانند در حل مشکلات جنسی که ریشه در مسائل عاطفی، ارتباطی یا استرس‌های زندگی دارند، کمک‌کننده باشند. در مواردی که مشکل جنسی ممکن است پایه و اساس پزشکی داشته باشد، مانند اختلالات نعوظ، برخی مشکلات هورمونی یا درد ناشی از بیماری، مراجعه به پزشک متخصص اورولوژی (برای مردان) یا پزشک متخصص زنان و زایمان (برای زنان) ضروری است. گاهی نیز یک رویکرد تیمی شامل چند متخصص بهترین نتیجه را در پی خواهد داشت. به عنوان مثال، فردی که به دلیل یک بیماری زمینه‌ای دچار مشکل جنسی شده، ممکن است همزمان تحت نظر پزشک معالج خود و یک سکس‌تراپیست قرار گیرد.
گام سوم: از اولین جلسه با متخصص چه انتظاری داشته باشیم؟
اولین جلسه با متخصص معمولاً به آشنایی، جمع‌آوری اطلاعات و درک مشکل اختصاص دارد. متخصص از شما در مورد تاریخچه مشکل، علائم، تأثیر آن بر زندگی شما و شریک زندگی‌تان، و هم‌چنین سلامت عمومی و سابقه پزشکی‌تان سؤال خواهد کرد. ایجاد یک فضای امن، محرمانه و بدون قضاوت از اصول اولیه کار متخصصان این حوزه است. مهم است که با صداقت و راحتی به سؤالات پاسخ دهید تا متخصص بتواند ارزیابی دقیقی از وضعیت شما داشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است متخصص از شما بپرسد که این مشکل از چه زمانی شروع شده، چه عواملی آن را تشدید یا تخفیف می‌دهد و شما چه راهکارهایی را تاکنون امتحان کرده‌اید. در پایان جلسه اول یا جلسات بعدی، متخصص معمولاً یک طرح درمانی اولیه را با شما در میان می‌گذارد.
گام چهارم: رویکردهای درمانی متداول چگونه‌اند؟
روش‌های درمانی برای مشکلات جنسی بسیار متنوع هستند و بسته به علت و نوع مشکل، متخصص از یک یا ترکیبی از رویکردها استفاده می‌کند. مشاوره و روان‌درمانی فردی یا زوجی بخش مهمی از درمان بسیاری از مشکلات جنسی است و به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری ناکارآمد را شناسایی و اصلاح کنند، مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشند و به درک بهتری از نیازها و خواسته‌های جنسی خود و شریک زندگی‌شان برسند. تکنیک‌های رفتاری خاصی نیز وجود دارد که برای درمان مشکلاتی مانند انزال زودرس، واژینیسموس (انقباض غیرارادی عضلات واژن) یا مشکلات ارگاسم آموزش داده می‌شود. به عنوان مثال، تمرینات “شروع و توقف” (Start-Stop) یا “فشردن” (Squeeze) برای کنترل بهتر انزال به کار می‌روند. در مواردی که علت مشکل جسمی است، درمان‌های پزشکی مانند تجویز دارو، تغییر در سبک زندگی یا حتی جراحی (در موارد نادر) ممکن است لازم باشد.
گام پنجم: غلبه بر موانع و احساس شرم از مراجعه
یکی از بزرگترین موانع در مسیر کمک گرفتن از متخصص، احساس شرم، خجالت یا ترس از قضاوت شدن است. مهم است به یاد داشته باشید که مشکلات جنسی بسیار شایع هستند و متخصصان این حوزه برای کمک به افراد آموزش دیده‌اند و با این مسائل به‌صورت حرفه‌ای و بدون پیش‌داوری برخورد می‌کنند. صحبت کردن در مورد این مسائل در یک محیط امن و حمایتگر می‌تواند اولین گام برای رهایی از بار سنگین این مشکلات باشد. نگرانی در مورد هزینه نیز یکی دیگر از موانع است که می‌توان با پرس‌وجو در مورد تعرفه‌ها و امکان استفاده از بیمه (در صورت پوشش) تا حدی آن را مدیریت کرد. به یاد داشته باشید که سرمایه‌گذاری برای سلامت جنسی، سرمایه‌گذاری برای کیفیت کلی زندگی و روابط شما است.
کلام پایانی
مشکلات جنسی نباید به عنوان یک سرنوشت محتوم پذیرفته شوند. با پیشرفت‌های علم پزشکی و روان‌شناسی، امروزه راه‌حل‌های مؤثر و متنوعی برای اغلب این مشکلات وجود دارد. برداشتن قدم اول و مراجعه به یک متخصص واجد شرایط، می‌تواند نقطه عطفی در بازیابی سلامت جنسی، افزایش صمیمیت و بهبود کیفیت روابط زناشویی و فردی باشد. به خاطر داشته باشید که شما در این مسیر تنها نیستید و کمک حرفه‌ای در دسترس است. اهمیت دادن به سلامت جنسی خود و شریک زندگی‌تان، و جستجوی فعالانه برای حل مشکلات، نشانه‌ای از بلوغ، مسئولیت‌پذیری و تعهد به یک زندگی سالم و رضایت‌بخش است.
“چک‌لیست آمادگی برای مراجعه به متخصص”
۱. آیا با همسرم در فضایی آرام و بدون سرزنش درباره وجود مشکل و تمایل به حل آن صحبت کرده‌ام؟
۲. آیا هر دوی ما پذیرفته‌ایم که این یک “مشکل مشترک” است و نیازمند “تلاش مشترک” است؟
۳. آیا این باور را در خود تقویت کرده‌ام که کمک گرفتن نشانه قدرت و تعهد به رابطه است، نه ضعف؟
۴. آیا برای یافتن یک روان‌شناس یا مشاور معتبر و متخصص در این حوزه وقت گذاشته‌ایم؟
۵. آیا آماده‌ام که در جلسات مشاوره با خودم و همسرم صادق باشم و مسائل را بازگو کنم؟
۶. آیا می‌پذیرم که بهبود رابطه نیازمند تمرین و انجام راهکارهای پیشنهادی درمانگر (حتی خارج از اتاق درمان) است؟
۷. آیا می‌دانم که حل مشکلات زمان‌بر است و نباید انتظار یک راه‌حل جادویی و یک شبه را داشته باشم؟
می‌خواهم بیشتر بدانم:
مسائل جنسی و زناشویی، لطفعلی پورکاظمی، انتشارات ناهید
رازهای جنسی و زناشویی، یاسین قاسمی بجد، انتشارات راز نهان
بهبود ارتباط جنسی، جان پی وینکزی، مترجم علی محمد نظری، انتشارات علم
