تصور کنید قایقی را که دو پاروزن دارد. هر کدام با قدرت و هماهنگی پارو میزنند، اما جهت حرکت قایق و سرعت آن، حاصل تلاش مشترک و نگاهی به افق واحد است. زندگی مشترک نیز سفری اینگونه است؛ سفری که در آن دو نفر با تکیه بر هم و با هدف رسیدن به ساحل آرامش و خوشبختی، هممسیر میشوند. در این میان، هر فرد همچون پاروزنی است که علاوه بر هماهنگی با همسرش، نیازمند تقویت بازوان خود، آموختن فنون جدید پاروزنی و افزایش توانمندیهای فردیاش نیز هست. اما اگر این تقویت بازو و یادگیری مهارتهای فردی، بدون حمایت و همراهی نفر دیگر باشد، ممکن است به عدم تعادل در قایق یا حتی واژگونی آن منجر شود. برعکس، وقتی زوجین نه تنها در اهداف مشترک، بلکه در مسیر رشد و بالندگی فردی یکدیگر نیز حامی و همراه باشند، نیروی مضاعفی برای حرکت قایق زندگی خلق میکنند.
در این مقاله، به این خواهیم پرداخت که چگونه میتوانید با درک عمیقتر از “رشد فردی” و با همسفر شدن در این مسیر، قایق زندگیتان را با قدرت بیشتری به پیش برانید.
رشد فردی چیست؟
رشد فردی مسیری پیوسته برای شناخت خود، پرورش تواناییها و رسیدن به بلوغ در ابعاد مختلف زندگی (شغلی، مهارتی، معنوی و…) است تا هر فرد به نسخه بهتری از خود تبدیل شود. رشد هر یک از زوجین، سرمایهای ارزشمند برای رابطه است که آن را قویتر میکند و برای چالشهای آینده آماده میسازد.
همراهی در مسیر رشد فردی، نیازمند بهکارگیری ابزارهای ضروری است؛ ابزارهایی که قایق زندگی شما را در این سفر یاری میرسانند:
گام اول: چشمهای هوشیار و گوشهای شنوا؛ رصد مسیر فردی همسفر
اولین و مهمترین ابزار در این سفر، توانایی دیدن همسر به عنوان فردی مستقل با آرزوها، استعدادها و دغدغههای شخصی است. “شنیدن فعال” به شما امکان میدهد مسیر فردی همسفرتان را بهدقت رصد کنید. وقتی همسرتان از رویایش برای یادگیری یک مهارت، فعالیت ورزشی، یا ارتقاء شغل صحبت میکند، بدون قضاوت و با تمام وجود به او گوش دهید. سعی کنید بفهمید چه چیزی او را سوق میدهد و چه احساسی دارد. سؤال بپرسید و نشان دهید که به آنچه برای او مهم است، اهمیت میدهید. مثلاً اگر همسرتان میخواهد درس بخواند، به جای نگرانی، شور و اشتیاق او را درک کرده و بپرسید چگونه میتوانید حمایت کنید.
گام دوم: نیروی محرکه؛ انرژی بخشیدن به پاروی همسفر
شناخت بدون تشویق، مانند بادبان بدون باد است. بخش “نیروی محرکه”، به معنای تزریق انرژی و اعتماد به نفس به همسر برای برداشتن قدم در مسیر رشد است. با کلامی صمیمانه و سرشار از محبت، تواناییها و نقاط قوت او را یادآوری کنید. به او بگویید که به او و تلاشش باور دارید. موفقیتهای کوچک و بزرگش را جشن بگیرید و در لحظات ناامیدی، کنارش باشید و به او یادآوری کنید که چقدر ارزشمند و توانا است. این تشویقها نباید صرفاً کلیشهای باشند؛ بلکه باید واقعی و متناسب با تلاشهای او باشند. مثلاً اگر همسرتان در حال یادگیری یک مهارت جدید است و در ابتدا خوب پیش نمیرود، به جای گفتن “مهم نیست”، بگویید: “عزیزم، میدونم سخته، ولی من تلاشت رو میبینم و مطمئنم با تمرین بهتر میشی. به خودت ایمان داشته باش.” این همان نیرویی است که پاروی او را برای ادامه حرکت قدرتمندتر میکند و قایق را به پیش میراند.
گام سوم: عرشه امن و آماده؛ بسترسازی برای تلاش فردی
حمایت تنها کلام نیست، بلکه عمل نیز هست. فراهم کردن “عرشه امن و آماده”، به معنای فراهم کردن بسترها و امکانات لازم برای رشد فردی همسر میپردازد. این میتواند شامل اختصاص زمان، فضای مناسب، یا حتی کمک مالی در حد توان باشد. اگر همسرتان برای شرکت در کلاسی نیاز به زمان دارد، با برنامهریزی مشترک در کارهای خانه یا مراقبت از فرزندان، این زمان را برایش فراهم کنید. اگر برای مطالعه نیاز به سکوت دارد، محیط آرامی را برایش فراهم آورید. این به معنای فداکاری یکطرفه نیست، بلکه به معنای همکاری برای رسیدن هر دو نفر به اهدافشان است. گفتگو کنید و ببینید چگونه میتوانید مسئولیتها را طوری تنظیم کنید که همسرتان فضای لازم برای رشد را داشته باشد، و البته شما نیز از این فضا سهم ببرید. فراهم کردن این عرشه، محیطی محکم و آماده میسازد تا هر دو با خیال راحت روی آن به تلاش فردی بپردازید.
گام چهارم: قطبنمای همدلی؛ عبور از موجهای چالش
مسیر رشد فردی همیشه هموار نیست و با موانعی مانند شکست، حسادتهای ناخواسته یا ترس از تغییر روبرو میشوید. توانایی عبور از این چالشها با همراهی یکدیگر است. یکی از چالشها، تضاد اهداف فردی با برنامههای مشترک است. مثلاً هزینهای که برای یک دوره آموزشی نیاز است، با هدف مشترک پسانداز برای خرید خانه در تضاد قرار میگیرد. در این گونه موارد گفتگو، اولویتبندی و یافتن راهحلهای خلاقانه حل میشود. گاهی نیز حسادت یا احساس جا ماندن بروز میکند؛ در این شرایط، همدلی، قدردانی و تمرکز بر نفع کل رابطه کمککننده است. ترس از تغییر نیز میتواند چالشبرانگیز باشد؛ با تأکید بر پایداری رابطه و اینکه رشد فردی دو فرد توانمندتر را به هم نزدیکتر میکند، این ترسها را کمرنگ کنید. در زمان شکستها، به جای سرزنش، همدلی کنید و کمک کنید همسرتان دوباره برخیزد. با گفتگو، ترسها و نگرانیها را مدیریت کنید. شما در چالشها تیم هستید و همدلی قطبنمای شما است.
کلام پایانی
ساختن زندگی مشترک پویا و رضایتبخش، نیازمند این است که هر دو نفر در کنار رشد “ما”، به رشد “من” یکدیگر نیز اهمیت دهند. حمایت از رشد فردی همسر، سرمایهگذاری بر روی آیندهای است که در آن هر دو نفر نسخههای کاملتر و شادتری از خودشان هستند و این شادی و توانمندی را وارد رابطه مشترک میکنند. با بهکارگیری ابزارهای ضروری این سفر؛ یعنی شناخت عمیق از همسفرتان با چشمان هوشیار، انرژی بخشیدن به تلاشهای او با نیروی محرکه، آماده کردن بستر مناسب برای رشد روی عرشه امن و عبور از چالشها با قطبنمای همدلی، میتوانید دو بال همپرواز برای یکدیگر باشید و قایق زندگی مشترکتان را به پروازی دلنشین در آسمان خوشبختی تبدیل کنید. به یاد داشته باشید که این فرآیند نیازمند صبر، درک و تلاش مداوم هر دو طرف است. اگر در این مسیر به کمک تخصصی نیاز داشتید، مشاوران خانواده میتوانند راهگشا باشند.
“نقشه آرزوها و حمایت متقابل”
۱. هر یک از شما یک برگه کاغذ بردارید. به صورت انفرادی، سه تا پنج هدف یا آرزوی مهم خود را در زمینههای مختلف (شغلی، تحصیلی، مهارتی، تفریحی، شخصیتی، معنوی و…) که دوست دارید در سه تا شش ماه آینده در آنها پیشرفت کنید، روی کاغذ بنویسید. اینها اهداف رشد فردی شما هستند.
۲. زیر هر هدف، به این فکر کنید که همسرتان چگونه میتواند در رسیدن به آن هدف به شما کمک کند. این کمک میتواند بسیار کوچک یا بزرگ باشد؛ از یک کلام تشویقآمیز روزانه تا کمک عملی در فراهم کردن زمان یا منابع. نوع حمایتی که برایتان ارزشمند است را یادداشت کنید.
۳. پس از اینکه هر دو نفر لیست خود را آماده کردید، در یک فضای آرام و بدون حواسپرتی و با گوشیهای خاموش، لیستهایتان را با هم به اشتراک بگذارید.
هر نفر لیست خود را برای دیگری بخواند و درباره اهمیت هر هدف و نوع حمایت مورد نیازش توضیح دهد. نفر شنونده با دقت و همدلی گوش دهد و سوالات شفافکننده بپرسد. از انتقاد یا قضاوت پرهیز کنید.
4. پس از اتمام اشتراکگذاری لیستها، با هم صحبت کنید که چگونه میتوانید به صورت عملی این حمایتها را در برنامه روزمره یا هفتگی خود جای دهید. چه تغییرات کوچکی در برنامه روزتان لازم است؟ چگونه میتوانید زمان یا فضای مورد نیاز را فراهم کنید؟ برنامهای واقعبینانه و قابل اجرا بریزید.
۵. تصویر یا خلاصهای از لیستها و برنامه حمایتی مشترکتان را در جایی قرار دهید که هر دو بتوانید آن را ببینید (مثلاً روی یخچال یا در تقویم مشترک). به صورت هفتگی، زمانی کوتاه را به مرور پیشرفتها و یادآوری حمایتهایی که قرار بود انجام شود، اختصاص دهید.
میخواهم بیشتر بدانم:
۵ نقطه قوت خود را بشناسید، تام راث، مترجم مریم بردبار، انتشارات کتیبه پارسی
یافتن جوهر درون، کن رابینسون و آرونیکا لو، مترجم فرناز تیمورازوف، انتشارات آسمان نیلگون
نقش تشکیل خانواده در رشد فردی و اجتماعی، جواد پرویزی، نشریه راه تربیت، شماره ۹، سال ۱۳۸۸