زندگی زناشویی، سفری پر از لحظات شیرین و گاه چالش‌برانگیز است. در این مسیر، یکی از حیاتی‌ترین مهارت‌هایی که می‌تواند به پایداری، صمیمیت و رضایت در رابطه کمک کند، «همدلی» است. هدف این نوشتار، بررسی اهمیت همدلی در روابط زناشویی و ارائه راهکارهای عملی برای تقویت این ویژگی ارزشمند در زندگی روزمره است.
پرورش همدلی در رابطه، یک فرآیند آگاهانه و نیازمند تلاش دوطرفه است. با به‌کارگیری راهکارهای زیر می‌توانید این مهارت را در زندگی مشترک خود تقویت کنید:
راهکار اول: گوش دادن فعال و کنجکاوانه را تمرین کنید
اولین و شاید مهم‌ترین قدم برای ایجاد همدلی، «گوش دادن فعال» است. این به معنای آن است که وقتی همسرتان صحبت می‌کند، تمام توجه خود را به او معطوف کنید، نه این‌که منتظر نوبت خود برای صحبت باشید یا در ذهن خود پاسخی را آماده کنید. تلاش کنید بدون قضاوت و پیش‌داوری به حرف‌هایش گوش دهید. به زبان بدن، لحن صدا و احساسات پشت کلمات او توجه کنید. برای مثال، وقتی همسرتان از یک روز سخت کاری و فشارهای موجود صحبت می‌کند، به جای این‌که فوراً راه‌حل ارائه دهید یا تجربه‌ای مشابه از خودتان تعریف کنید، ابتدا سعی کنید با پرسیدن سوالاتی مانند “به نظر می‌رسه خیلی خسته شدی، دوست داری بیشتر در موردش صحبت کنی؟” یا “انگار این موضوع خیلی ناراحتت کرده، درسته؟” نشان دهید که واقعاً می‌خواهید او را درک کنید.
راهکار دوم: خود را به جای همسرتان بگذارید
تلاش کنید دنیا را از دریچه نگاه همسرتان ببینید. این یعنی در نظر گرفتن تجربیات گذشته، ارزش‌ها، باورها و شرایط فعلی او که ممکن است بر احساسات و رفتارش تأثیر گذاشته باشد. به عنوان مثال، اگر همسرتان نسبت به یک مهمانی خانوادگی ابراز بی‌میلی می‌کند، به جای این‌که فوراً او را به بی‌توجهی یا ناسازگاری متهم کنید، سعی کنید دلیل این احساس را از او جویا شوید. شاید تجربه‌ای ناخوشایند در گذشته یا نگرانی خاصی در مورد آن جمع دارد. با پرسیدن “می‌فهمم که خیلی تمایل نداری، می‌شه بگی چه چیزی باعث این احساست شده؟” می‌توانید به درک عمیق‌تری از دیدگاه او برسید.
راهکار سوم: احساسات همسرتان را تأیید و تصدیق کنید
تأیید احساسات به معنای موافقت با دیدگاه یا رفتار همسرتان نیست، بلکه به این معنا است که شما احساس او را به رسمیت می‌شناسید و درک می‌کنید که از منظر او، آن احساس معتبر است. از عباراتی مانند “می‌فهمم چرا این موضوع اینقدر تو را عصبانی کرده” یا “طبیعی است که در این شرایط احساس نگرانی کنی” استفاده کنید. این کار به همسرتان نشان می‌دهد که احساساتش دیده و شنیده شده و تنها نیست. برای مثال، اگر همسرتان از این‌که در یک قرار مهم تنها مانده ناراحت است، حتی اگر شما دلیل موجهی برای تأخیر خود داشته‌اید، ابتدا احساس او را تأیید کنید: “عزیزم، می‌فهمم که خیلی منتظر ماندی و این موضوع حتماً خیلی ناراحت‌کننده بوده. متأسفم که باعث شدم چنین احساسی داشته باشی.”
راهکار چهارم: از زبان “من” برای بیان احساسات و نیازهای خود استفاده کنید
هنگام بروز اختلاف یا نیاز به گفتگو، به جای سرزنش یا متهم کردن همسرتان (استفاده از زبان “تو”)، از زبان “من” برای بیان احساسات و نیازهای خود استفاده کنید. این کار از حالت دفاعی کاسته و زمینه را برای گفتگوی همدلانه فراهم می‌کند. به عنوان مثال، به جای گفتن “تو هیچ‌وقت به حرف‌های من گوش نمی‌دهی!” بگویید: “وقتی با تو صحبت می‌کنم و احساس می‌کنم به حرف‌هایم توجه نمی‌کنی، احساس نادیده گرفته شدن و ناراحتی می‌کنم.” این شیوه بیان، همسرتان را ترغیب می‌کند تا به جای دفاع از خود، به احساس شما توجه کند.
راهکار پنجم: آسیب‌پذیری خود را به اشتراک بگذارید
همدلی یک خیابان دوطرفه است. وقتی شما نیز احساسات، ترس‌ها و نیازهای خود را با صداقت و بدون ترس از قضاوت با همسرتان در میان می‌گذارید، او نیز تشویق می‌شود تا همین کار را انجام دهد. این همدلی متقابل، اعتماد را عمیق‌تر کرده و فضایی امن برای درک و پذیرش متقابل ایجاد می‌کند. به عنوان مثال، اگر از یک تغییر بزرگ در زندگی مانند تغییر شغل یا نقل مکان نگران هستید، این نگرانی را با همسرتان در میان بگذارید و از او بخواهید که در کنارتان باشد و شما را حمایت کند.
کلام پایانی
همدلی در روابط زناشویی یک مهارت آموختنی و قابل پرورش است که با تمرین و تکرار تقویت می‌شود. این مهارت به زوجین کمک می‌کند تا تعارض‌ها را بهتر حل کنند، صمیمیت عاطفی عمیق‌تری را تجربه کنند و پایه‌های زندگی مشترک خود را بر اساس درک، احترام و اعتماد متقابل بنا نهند. به یاد داشته باشید که همدلی به معنای حل تمام مشکلات یا موافقت همیشگی با همسر نیست، بلکه تلاش برای فهمیدن دنیای درونی او و پاسخ دادن با شفقت و حمایت است. اگر احساس می‌کنید در ایجاد یا تقویت همدلی در رابطه خود با چالش مواجه هستید، مراجعه به یک مشاور یا زوج‌درمانگر می‌تواند راهگشا باشد و ابزارهای مفیدی در اختیار شما قرار دهد.
“نقش‌آفرینی همدلانه هفتگی”
۱. در ابتدای هر جلسه، یکی از شما (به نوبت در هفته‌های مختلف) یک موقعیت یا تعامل واقعی که در طول هفته گذشته بین شما رخ داده و باعث ایجاد احساس خاصی (مثبت یا منفی) در او شده است را مطرح می‌کند. این موقعیت می‌تواند یک اختلاف نظر کوچک، یک سوءتفاهم، یک لحظه شاد، یا حتی یک تصمیم مشترک باشد.
می‌خواهم بیشتر بدانم:
راهنمای آموزش عملی مهارت همدلی، سمیه غلامی و حکیمه حرمتی، انتشارات رشد فرهنگ
افق همدلی و عشق‌ورزی در زندگی زناشویی، عاطفه سورتیجی، پریسا ناصرخاکی و جواد سیدجعفری‌مجرد، انتشارات روان آگاه
هنر همدلی: راهنمای جامع برای اصلی‌ترین مهارت زندگی، کارلا مک‌لارن، مترجم ماریه دهقان‌منشادی، فاطمه رضاییان و نسرین قدیری‌وزنه، انتشارات شواتیر
